Punkt triangulacyjny — szczególny punkt geodezyjny na powierzchni Ziemi o znanych współrzędnych geodezyjnych względem przyjętego układu odniesienia, wyznaczający wierzchołek trójkąta sieci triangulacyjnej.

Triangulacja - metoda pomiaru osnów geodezyjnych, polegająca na określeniu wielkości wszystkich kątów i jednej długości w sieci składającej się z trójkątów. Inaczej: jest to metoda mierzenia dużych powierzchni, polegająca na pokryciu siecią trójkątów. W punktach triangulacyjnych mierzy się kąty trójkąta. Punkty triangulacyjne stanowią podstawę ścisłych pomiarów większych obszarów.

Dla oznaczenia i wieloletniego zachowania miejsca położenia punktu w terenie stosuje się znaki geodezyjne wykonane z betonu, kamienia lub innych trwałych materiałów. Punkty triangulacyjne stabilizuje się przez osadzanie znaków geodezyjnych. Istotną częścią znaku jest centrum trwale oznaczone na powierzchni znaku określające miejsce położenia punktu. Każdy taki punkt posiada numer i nazwę ustaloną od nazwy miejscowości, na której obszarze jest położony. Dla zabezpieczenia bezpośredniej widoczności między sąsiednimi punktami triangulacyjnymi wznosiło się budowle triangulacyjne (specjalne słupki, słupy, wieże triangulacyjne).

Od lat międzywojennych do końca lat 70. XX wieku obiektem westchnień, wręcz pożądania turystów plecakowych pozostawały drewniane wieże triangulacyjne. To na nich opierała się cywilna kartografia ubiegłego wieku a nawet kartografia wojskowa.

Wieża triangulacyjna (trianguł) – wieża geodezyjna, zwykle drewniana, stawiana nad punktami sieci triangulacyjnej. Składa się z dwóch oddzielnych konstrukcji: pomostu dla obserwatora i stanowiska dla instrumentu (teodolitu). Dzięki podniesieniu wysoko ponad poziom terenu miejsca obserwacji oraz sygnału (celu) umożliwia wykonanie pomiaru punktów położonych w znacznej odległości, rzędu dziesiątek kilometrów. 

Wieże ustawiane były nad znakami ziemnymi stanowiącymi geodezyjną osnowę poziomą pierwszej i drugiej klasy. Punkty te stanowią odniesienie dla pomiarów wykonywanych w celu sporządzania map i prac realizacyjnych (wyznaczania w terenie projektowanej lokalizacji obiektu).

Wieże triangulacyjne utraciły swoje znaczenie (i dziś praktycznie już chyba nie istnieją), ponieważ zmieniła się technologia pomiaru osnów podstawowych. Obecnie nowe osnowy zakłada się przede wszystkim technikami satelitarnymi.

Przepisy dotyczące ochrony znaków geodezyjnych zostały opisane w Dz.U.1999.45.454 w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych.

Więcej: globalmapper